Frelsi er ekki sjálfsprottið heldur dýrmæt arfleifð

Og enn hljóma í eyrum mér orð Emmanuel Macron, sem fyrr á þessu ári sagði að framtíð Evrópu yrði hvorki ráðin í Washington né Moskvu.

 

Nýleg ummæli Carla Sands, fyrrum sendiherra Bandaríkjanna í Danmörku, Grænlandi og Færeyjum, renna enn frekari stoðum undir orð Frakklandsforseta, en það var einmitt Macron sem sagði fyrir skemmstu að heimsbyggðin væri að stíga inn í nýtt tímabil þar sem valdahlutföll heimsbyggðarinnar væru að breytast.

 

Og það er rétt, þar sem nýjar valdablokkir rísa nú umhverfis Bandaríkin, Rússland og Kína.

 

Sands segir Grænland gegna lykilhlutverki í hinu geópólitíska valdatafli stórveldanna þriggja og leggur áherslu á að Bandaríkin þurfi að efla hernaðarlegt öryggi sitt á norðurslóðum, sem feli í sér að bandarísk stjórnvöld telji sig nú þurfa bein og óskipt hernaðarleg yfirráð yfir Grænlandi til að standa styrkari gegn útþenslu Kína og Rússlands.

 

Það var einmitt á fyrsta kjörtímabili Trumps sem Bandaríkin opnuðu ræðismannsskrifstofu á Grænlandi, sem var augljós tilraun til að treysta eigin ítök á norðurslóðum og færa Grænland nær Washington.

 

Á sama tíma reyndu Kínverjar að draga Grænland inn í sína áætlun, Belti og Braut, sem er lykilþáttur í efnahagslegri útþenslustefnu Kína og eitt helsta tæki Kínverja til að auka eigin áhrif á heimsvísu.

 

Trump hefur ítrekað fullyrt að Grænland ætti að tilheyra Bandaríkjunum, en sú yfirlýsing endurspeglar breytta skilgreiningu á öryggishagsmunum Bandaríkjanna sem nú beinast í auknum mæli að norðurslóðum.

 

Í raun er þetta líka skýr staðfesting á landfræðilegri útþenslustefnu Bandaríkjanna en Sands staðhæfir jafnframt að Danmörk sé með öllu vanmáttug til að verja Grænland, bæði í hernaðarlegu tilliti og hvað varðar samfélagslega sjálfbærni.

 

Að hennar mati skortir danska konungsríkið einfaldlega þá fjármuni sem til þarf.

 

En af hverju ætti það að vera satt?

 

Hver skilgreinir hvaða þjóðir hafa burði til að fara með eigin stjórn?

 

Ef Grænlendingar sjálfir eða danska konungsveldið myndu í blindni bregðast við kröfum Bandaríkjamanna af auðmýkt væri slíkt í raun yfirlýsing um afsal fullveldis – án þess að slík opinber krafa hefði einu sinni verið sett fram af hálfu annars ríkis.

 

Slík skilyrðislaus undirgefni er ekki aðeins hættuleg heldur myndi hún einnig skapa skaðlegt fordæmi fyrir önnur smáríki, þar á meðal Ísland.

 

Við erum að verða vitni að sögulegri umbyltingu alþjóðlegs valdajafnvægis sem mun umbreyta þeirri heimsmynd sem við höfum búið við í áratugi.

 

Af þeirri ástæðu er íslenskum stjórnvöldum nú orðin brýn nauðsyn að skilgreina af myndugleika stöðu Íslands sem fullvalda ríkis með skýrum og sjálfstæðum vilja.

 

Við lifum á tímum þar sem heimurinn er samtengdur með áður óþekktum hætti og alþjóðlegar áskoranir sem eitt sinn virtust fjarlægar geta nú haft bein áhrif á okkur öll.

 

Í síbreytilegu landslagi alþjóðamála skiptir nefnilega ekki bara máli hvaða skuldbindingum ríki gangast við, heldur líka hvaða gildi þau hafa að verja og hversu sterkt traust ríkir á milli grannþjóða.

 

Friðsamlegir hagsmunir smáþjóða eru nefnilega fólgnir í gagnkvæmu trausti meðal grannþjóða og á því grundvallast raunverulegt þjóðaröryggi.

 

Sagan sýnir okkur að frelsi er ekki sjálfsprottið, heldur er frelsi dýrmæt arfleifð sem nærist á samstöðu, ábyrgð og gagnkvæmri virðingu fyrir grundvallargildum lýðræðisríkja.

 

Þar sem traust ríkir blómstrar frelsi, en þar sem að frelsi er vegið opnast gáttir óvissu og óstöðugleika.

 

Það er því sameiginleg ábyrgð okkar allra; stjórnvalda, stjórnsýslu og almennings, að viðhalda þeim grunngildum sem hafa gert Ísland að því frjálsa samfélagi sem það er í dag.

 

Við megum aldrei líta svo á að lýðræði, traust eða frelsi séu sjálfgefin fyrirbæri.

 

Þvert á móti krefst slíkt árvekni, alúðar og samstöðu.

 

Ísland er og á að vera hluti af þeim hópi þjóða sem standa vörð um þessi gildi.

 

Þess vegna ber okkur að horfa fram á veginn með skýra sýn og af ábyrgð, staðráðin í því að byggja framtíð eigin þjóðar á þeim trausta grunni sem lýðveldið Ísland er reist á.

 

Nú er tími til að treysta hvert öðru, standa vörð um þau gildi sem skipta öryggi Íslands mestu máli og taka af skarið fyrir komandi kynslóðir.

 

Framtíð íslenska lýðveldisins verður hvorki skilgreind af landfræðilegri staðsetningu né mannfjölda íslensku þjóðarinnar, heldur styrk þeirra gilda sem íslenska þjóðin velur að verja.

Vilja ýta Rússum og Kína frá Grænlandi